Erken çocukluk dönemi uyku sorunlarının en sık rastlandığı dönem olmakla birlikte, uyku sorunları hem bebek ve çocukları hem de bakım verenlerin sağlığını ve günlük işlevselliğini olumsuz etkileyen bir durumdur. Erken çocukluk dönemi ile ilgili ebeveynlerin en sık şikayetçi olduğu konuların en başında uyku sorunları bulunmaktadır. Çeşitli makaleler araştırılarak hazırlanan bu yazı da bebeklerde ve çocuklarda görülen en sık görülen uyku bozuklukları derlenmiştir.

Uyku Sorunları arasında en bilinenlerden Çocukluk Çağı Davranışsal İnsomniyası Nedir?

En sık görülen uyku sorunu ‘‘Uyku Bozuklukları Uluslararası Sınıflandırması (İkinci Baskı, ICDS-2)’’ye göre ‘‘Çocukluk Çağı Davranışsal İnsomniyası’’ olarak da isimlendirilmekte olup yatma zamanı sorunları ve gece uyanmaları davranışları ile karakterize edilmiştir.

Bu uyku sorununa en sık sebep olan nedenlerin başında ebeveynlerin çocuklarını pışpışlaması, besleyerek ya da emzirerek uyutması, sallaması, birlikte uyuması gibi nedenler bulunmaktadır. Burada çocuk destek ile uyumaya alıştığı için, bu gereksinimi karşılanmadığında uykuya geçişte problem yaşar. Gece uyanmaları sık görülür ve çocuk kendi kendini sakinleştiremediği, bunun için alıştığı desteğe ihtiyaç duyduğu için tekrar uykuya geçmekte problem yaşar.

Bir diğer sebep olan neden ise ebeveynlerin çocukları üzerinde sınır koyma konusunda problem yaşamasıdır. Bir çok çocuk yatma zamanını geçirmek için son bir kez tuvalete gitme, yatmadan hemen acıktığını söyleme, son kez iyi geceler dilemek gibi çeşitli bahanelerle yatma zamanını geciktirmek ister. Bu durum bebeklik döneminden daha sık, bağımsızlık kazandığı oyun çocukluğu döneminde daha sık görülebilir (Bahalı, 2012) .

Çocuklarda görülen Gece Terörü Nedir?

Çocukluk çağında sık görülen bir diğer bozukluk ise ‘‘Gece Terörü’’ dür. Gece terörü çocukların gece uyanmaları ile ilişkili olmakla birlikte çoğunlukla gece uykusunun ilk üçte birlik kısmında görülmektedir. Yaklaşık olarak 30 saniye ile 3 dakika arasında sürmektedir. Ağlama, çığlık atma, çocuğun yatak içerisinde panik halinde olması, terleme, hızlı solunum gibi belirtiler ile kendisini gösterir. Bunlarla birlikte çocukların yataktan kalkması, odadan çıkması ve çevreye karşı agresif davranışlarda bulunması gibi belirtiler de görülebilir. Bu süreçte ebeveynin uyandırma ve çocuğunu sakinleştirmeye yönelik uğraşları epizotu uzatabilir ya da şiddetini arttırabilir. Epizot bittiğinde ise çocuklar uyanmadan sessiz uykusuna geri döner ve ertesi gün uyandıklarında gece yaşadıkları olayla ilgili herhangi bir anı hatırlamazlar ya da çok az bir kısmını hatırlarlar (Zarda ve Pilon, 2011).

‘‘Çocukluk Çağı Davranışsal İnsomniyası’’ ve ‘‘Gece Terörü’’ gibi uyku sorunlarında ebeveyn davranış ve tutumlarının belirlenmesi, çeşitli uyku rutinlerinin oluşturulması, uyku konusunda ebeveyne eğitim verilmesi gibi çeşitli yaklaşımlar bu problemleri ortadan kaldırmakta ve oluşmasını engellemektedir. Özellikle uygun bebeklik döneminde ebeveynlere verilen uyku eğitimi bu sorunların oluşmasını engellemektedir. Ailelere olumlu uyku alışkanlıklarının aktarılması, uykunun başlangıç döneminde ebeveynlerin nasıl bir yaklaşımda bulunacağı, uygun uyku çizelgesinin belirlenmesi, gece uyanmalarında nasıl bir yaklaşımda bulunulması gerektiği gibi çeşitli stratejilerin belirlenmesi uyku sorunlarının oluşmasını ortadan kaldırmakta;  hem bebek ve çocukların gelişimini hem de ebeveynlerin ruhsal sağlığını olumlu yönde etkilemektedir.

Buse Sağat

www.busesagat.com

buse@uykuegitimi.com

KAYNAKÇA

-Bahalı K. (2012), Uyku Bozuklukları, Bebek Ruh Sağlığı (0-4 Yaş) Temel Kitabı, 6:438-447

-Zarda A, Pilon M. (2011), Non-Rapid Eye Movement Parasomnias: Diagnostic Methods, Sleep Med Clin, 6:447-448