Uyku eğitimi kavramı son dönemde ülkemizde bebek sahibi annelerin gündemine yerleşmiş durumda. Kimi uzmanlar “uyku eğitimi” nin bebeğe zarar verebileceğini, güvenli bağlanmaya olumsuz etkisi olabileceğini savunurken kimileri ise bebeğin sağlıklı gelişimi ve anne bebek arasında sağlıklı bir iletişim olabilmesi için içinde olduğu ayın gerektirdiği kadar  “kesintisiz” uykunun önemli olduğunu, ve “uyku eğitimi” ile bunun sağlanabileceğini savunuyor. Günümüzde, pediatri, pedagoji, ve psikiyatri uzmanlarının genel görüşü, “doğru yöntem kullanarak bebeğe uyku alışkanlıkları kazandırılmasının; çocuğa, ve anne çocuk ilişkisine zarar verdiği” yönünde bilimsel kanıt olmadığı şeklinde.

Bebek büyütürken bazı anneler hiç bir desteğe ihtiyaç duymazken, bazı anneler bu süreçte zorlanıyor ve bebeklerinin gelişimi ilgili konularda bir uzman desteği almayı tercih edebiliyorlar. “Uyku” ile ilgili ebeveyn desteği almanın diğer psikolojik gelişim ve pedagoji konuları hakkında destek almaktan farklı olmadığı söylenebilir. Bebeği desteksiz ve kesintisiz uykuya alıştırabilmek için annenin bir uzmandan aldığı bu desteğin  “uyku eğitimi” yerine “ebeveyn uyku danışmanlığı” olarak adlandırılması aslında daha doğru olacaktır.

“Uyku Danışmanlığı” sürecinde uzman tarafından hedeflenen; bebeğin ihtiyacı olduğu kadar uyuması için evde uygun ve işlevsel bir zemin hazırlamakta anneye yol gösterici olmak olmalıdır.

Uyku Danışmanlığı Nasıl Verilmelidir?

Uyku, bebeklerin sağlıklı gelişimi için tıpkı beslenme gibi temel bir ihtiyaçtır. Annelerin, bebeklerin uykularını düzenlemek adına bazı müdehalelerde bulunması; tıpkı beslenmelerini düzenlemeleri gibi normal ve olması gereken bir durumdur. Ev içinde yapılan bazı yanlış uygulamalar sonucu bebeğin bir uyku rutini olmadığında, ve bebek uyuması gerektiği kadar uyumadığında anneler bir uzmandan destek almak isteyebilirler. Uyku danışmanlığında hedeflenen anneye “bebeğininin sağlıklı büyümesi için gerekli uykuyu alması adına” yapması gerekenleri anlatmak; ve bir düzen kurulmasına yardımcı olmaktır.

Gerekli düzen kurulduğunda zaten bebekler uyku ile ilgili bir rutine sahip olacaklardır.

“Uyku Eğitimi” olarak adlandırılan ; keskin, katı kuralları olan, her bebeğe bireysel farklılıklarını gözetmeksizin ortak şekilde uygulanan, ve  bebeğin potansiyelinin üzerinde beklentileri içeren bir sürecin bebeği olumsuz etkileyebilme ihtimali tabiki vardır. Bebek 4 aydan küçük ise emerek ya da kucakta uyumasına müsade etmemek, bebeği uzun süre ağlatmak, annesine ihtiyaç duyduğu zamanlarda annenin görüş alanından kaybolup bebekle iletişimi kesmesi, bebeğin sağlıklı gelişimine zarar verebilecek, ve güvenli bağlanmayı olumsuz etkileyebilecek unsurlardır. Bu tür teknikler kullanılarak bebeğe “uyku eğitimi” vermeyi savunan yaklaşımlardan uzak durulmasında fayda vardır.

Gece sık uyanan bebekler gün içinde daha huzursuz, iştahsız ve disregüle olabilirken, aynı şekilde gece az ve kesik kesik uyuyan anneler güne yorgun ve mutsuz başlayabiliyorlar.  Böyle olduğunda günlük hayatta anne ile bebeğin sağlıklı ve keyifli vakit geçirmesi, iletişim kurması, annenin gün içinde bebeğinin  fiziksel ve duygusal ihtiyaçlarını karşılaması da zor olabiliyor.

Psikoloji alanı uzmanları olarak bizlerin “uyku danışmanlığı” olarak adlandırdığı, bebeğe “desteksiz uyuma alışkanlığı” kazandırma amacıyla anneye  danışmanlık verdiğimiz süreçte bebek; “güvenli bağlanma” süreci hasar almadan, anne ile temasta kalarak, zorlama veya bir şartlama olmadan potansiyelinin izin verdiği şekilde desteksiz uyumayı öğrenmektedir. Desteksiz uyuma alışkanlığı kazanan bebek, içinde bulunduğu ayda uyuması gerektiği süre ve uygun aralıklarda kesintisiz uyuyabilmektedir. Kesintisiz uyku, hem bebeğin gelişimi hem de annenin daha sakin dinlenmiş ve mutlu bir şekilde hayatını devam ettirmesi adına çok kıymetlidir. Bu açıdan baktığımızda “uyku danışmanlığı” alarak anneler üzerinde yaratılan yanıltıcı izlenimlerin kısırdöngüsünden çıkmanın, “güvenli bağ” kurabilmek adına atılabilecek bir adım olduğunu söyleyebiliriz.

Yapılan araştırmalar ve yayınlanan makalelerde, desteksiz uyumayı öğrenen bebeklerin daha kaliteli ve kesintisiz uyuyor olmaları sebebi ile daha yoğun büyüme hormonu salgıladıkları ve gün içinde daha enerjik ve mutlu oldukları için keşfetmeye ve öğrenmeye daha açık oldukları yazıyor.

Uyku danışmanlığı sürecinde, güvenli bağlanmayı zedelemeden, bebeğinizin bir travma yaşamasına izin vermeden, uyku rutini oluşturmak, desteksiz uyumayı öğrenmesini sağlamak ve böylelikle kesintisiz uyku süresini arttırmak mümkün.

Genel hatlarıyla bu süreçte doğru bir danışmanlık alıp almadığınızı da belirleyen, başvurulan danışmanın önermesi veya önermemesi uygun olan içerikleri ve de  anne tarafından da yapılması ve yapılmaması uygun olan bazı hususları ise şöyle sıralayabiliriz:

• Bebeğiniz 4 ayını doldurmadan uyku rutini oluşturmayı kesin hedef konmamalı. Ilk dört ay bebekler diledikleri kadar, diledikleri şekilde uyuyabilirler.

• Desteksiz uykuya geçmeyi öğretmeye başlayacağınız dönemin, büyüme atakları, hastalık, diş çıkarma gibi dönemlere denk gelmemesine dikkat edin.

• Bebeğinizin kesintisiz, ya da daha uzun süre uyumasını sağlamak adına emzirmeyi bırakmayın.

• Uyku danışmanlığı aldığınız süreçte bebeğinizin günlük beslenme, uyku, oyun zamanlarını bir çizelge olarak tutmaya gayret edin.

• Bebeğinizle bol bol temas içeren oyunlar oynayarak onu duygusal anlamda besleyin.

• Uyku rutini oluşturma sürecini anne olarak mutlaka siz üstlenin. Bir rutin oluşturduktan sonra, bebeğinizin hayatındaki diğer yetişkinler de (baba, bakıcı, anneanne gibi)oluşturduğunuz rutini uygulayabileceklerdir.

• Uyku eğitimini çocuğunuzla girdiğiniz, sonucunda bir kazanan ve bir kaybedenin olacağı bir güç savaşı olarak görmemeye gayret edin.

• Bebeğinizin verdiği sinyallere açık olun, potansiyelinin üzerinde, onu zorlayıcı müdehalelerden kaçınmaya özen gösterin.