Her çocuk iki biyolojik ebeveynden oluşarak dünyaya gelir ve her iki ebeveyn de duygusal ve kimlik gelişimi açısından önemlidir. Bebek anneye güvenli bağlanabildiği gibi babaya da güvenli bağlanabilir. Burada dikkat edilmesi gereken nokta, annenin bebek ile ilgili sorumluluklarını baba ile paylaşması ve babanın da çocuğun bakımını ve aktivitesini üstlenmesidir. Babalar anneler gibi emziremeseler bile onun dışında birçok bakımı üstlenebilirler. Bebeğin ihtiyaçlarını karşılamak, onu sevdiğini ona göstermek ve onunla ilgilenmek, zaman geçirmek, babanın ulaşılabilir olması, beraber yapılan aktiviteler bebek ile baba arasındaki ilişkiyi belirliyor. Baba bebeğe yaklaştıkça bebek babasına güvenli bir şekilde bağlanmaya başlıyor. Eğer baba “bez değiştirme annenin görevi”, “uyutma annenin alanı”, “biraz daha büyüsün o zaman onunla ben de oyun oynarım” tarzı yaklaşımlara sahip ise, bebeğin ilk dönemlerinde anneden çok daha az sorumluluğun aldığından dolayı bebek ile arasında daha mesafeli bir ilişki kurulacaktır.

Peki neden çoğunlukla anne ve bebek bağlanmasından söz edilir? Çünkü, bağlanma konusunda yapılan birçok çalışma anne-bebek bağlanmasını ele almaktadır, bunun bir sebebi de ev değerlendirilmesi sırasında babaların ev ortamında anne kadar bulunmaması dolayısıyla baba ve bebek ilişkisi hakkında yeterli veri toplanmamış olmasıdır.

Çoklu Bağlanma Mümkün mü?

60 bebek ile yapılan bir çalışmaya baktığımız zaman, bebekler doğal ev ortamlarında onsekiz ay boyunca gözlemlenmiş ve bu süreçte birincil bağlanma figürü olarak anneye ek olarak baba, büyükanne, büyükbaba, büyük kardeşler ve hatta komşular ile bebek arasında bağlanma deneyimlendiği gözlemlenmiştir. Çalışmanın sonucunda, gözlemlenen bebekler 18 aylık olduklarında, bebeklerin yarısının anneleri ile diğer yarısının da babaları ile güvenli bağlanma deneyimleyebildikleri, hatta 60 ailenin 10’unda sadece baba ile “birincil bağlanma davranışları” olduğu kaydedilmişti. Sonuç olarak, çoklu bağlanma veya baba ile eşzamanlı bağlanma, mümkün olabilmektedir ve hem bebek hem de baba için sağlıklıdır.

Bu bebeklerin hem annesinden hem de babasından ayrıldıkları zaman ayrılık kaygısı belirtileri gösterdiği kaydedilmiştir. Bebeklerin ayrılık ardından hem annesiyle hem de babasıyla ayrı ayrı buluşma anlarına odaklanılmıştır. Bebeklerin hem anne hem de baba ile buluşmalarında aynı bağlanma davranışlarını gösterdikleri gözlemlenmiştir. Kısacası, bebekler ebeveynin cinsiyetinden bağımsız olarak, hem anne hem de baba ile güvenli bağlanma kurabilirler.  Sadece anneye güvenli bağlanan ve hem anneye hem de babaya güvenli bağlanan bebeklere baktığımız zaman, hem anneye hem de babaya güvenli bağlanan bebeklerde sosyo-duygusal becerilerinin daha çok geliştiği, davranışsal problemlerinin ve psikopatolojik risklerinin azaldığı ve daha sağlıklı ikili ilişkiler kurduğu farklı birçok çalışma ile kanıtlanmıştır.

Bebek ve baba arasında güvenli bağlanma ne zaman başlar?

Bu ilişki aslında doğum öncesinde başlamaktadır. Avustralya’da 204 baba adayı ile yapılan çalışmada doğum öncesi baba-bebek ilişkinin, doğumdan sonraki baba-bebek ilişkisine etkisi değerlendirilmiştir. Baba adaylarıyla hem doğum öncesinden hemde doğumdan sonra üçüncü ve altıncı aylarda baba-bebek ilişkisi değerlendirilmiştir. Araştırmanın sonucuna göre doğum öncesi dönemde çeşitli şekillerde temeli atılmış bağlanma ilişkisi, doğum sonrası da baba ve bebek ilişkisine yansıyor ve süreklilik gösteriyor. Ayrıca, babaların eşleri ile arasındaki olumlu ilişki ve kendi ruh sağlıkları da bebekleri ile bağlanmada büyük etki ettiği bulunmuştur. Sonuç olarak, baba ve bebek ilişkisinin doğum öncesinde başlaması, doğum sonrasındaki ilişkiyi olumlu şekilde etkilemektedir.

Mehtap Gübür

mehtap@uykuegitimi.com